Κόνιτσα: Δυνατό μήνυμα ενάντια στην εκτροπή του Αώου

Του Γιώργου Παπαχριστοδούλου, gpap21@yahoo.gr

Τη δυνατότητα για κοινωνική διεύρυνση του μετώπου ενάντια στην εκτροπή του νερού από τις πηγές Αώου είτε προς την Παμβώτιδα είτε για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας ανέδειξε η ημερίδα η οποία διοργανώθηκε, το πρωί της Κυριακής 31 Μαρτίου στην Κόνιτσα, με πρωτοβουλία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας – Πραμάντων, ο τοπικός Δήμος και η Επιτροπή Πρωτοβουλίας Πολιτών για την προστασία του Αώου. Ενδεικτικό της δυναμικής το γεγονός ότι έδωσαν το παρών πάνω από 100 άτομα τόσο από την Κόνιτσα όσο και τις γύρω περιοχές.

Το περιβαλλοντικό κόστος από την κατασκευή και λειτουργία του έργου είναι μεγαλύτερο από το όποιο όφελος προκύψει από την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, ενώ παράλληλα απομακρύνεται η δυνατότητα για ήπια «ανάπτυξη» της περιοχής που περικλείεται από το Εθνικό Πάρκο Βίκου-Αώου, τόνισε εκ μέρους του Φορέα ο περιβαλλοντολόγος Θανάσης Κοράκης. Αποψιλώσεις δασικών εκτάσεων, διάνοιξη δρόμων, όχληση που θα προκληθεί στα είδη, κίνδυνος εξαφάνισης προστατευόμενων ειδών όπως η βίδρα, επικάλυψη πυθμένα της τεχνητής λίμνης που θα δημιουργηθεί στο σημείο εκτροπής με φερτά υλικά, στέρηση των παραποτάμιων οικοσυστημάτων από τα πλημμυρικά φαινόμενα που είναι απαραίτητα για τη βιωσιμότητά τους, αποτελούν ορισμένες από τις επιπτώσεις.

Με την επισήμανση ότι στόχος της διαχείρισης μίας προστατευόμενης περιοχής είναι «να αμβλύνει τις διαφωνίες, να εξομαλύνει τις διαφορές» η Ιφιγένεια Κάγκαλου, πρώην πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης της λίμνης Παμβώτιδας, ανέλυσε τη νομοθεσία όσον αφορά τις λεκάνες απορροής, στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη για γίνει πράξη τη διασυνοριακή διαχείριση των νερών του Αώου (σ.σ. εκβάλλει στην Αδριατική), όπως άλλωστε προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία («κάποτε πρέπει να συνεννοηθούμε με τους ανθρώπους που είναι δίπλα μας») και παράλληλα να επιτευχτεί, ως το 2015, ο στόχος της κοινοτικής οδηγίας -πλαίσιο για τα νερά (3000/60) για «καλή οικολογική κατάσταση» των υδάτινων οικοσυστημάτων. Επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο εάν γίνει η εκτροπή του Αώου; Όχι, καθότι «το πολυδύναμο έργο της εκτροπής προκαλεί α) μείωσης ροής και άρα μείωση της απορροής, β) μείωση του ζωτικού χώρου, γ) μείωση της ικανότητας να ζήσουν όλοι οι οργανισμοί, δ) διευθέτηση και τροποποίηση της κοίτης, ε) μείωση της υπόγειας υδροφορίας, στ) μετατροπή του Αώου από Υδάτινο Σύστημα σε Ιδιαίτερα Τυροποποιημένο Υδάτινο Σώμα (ΙΤΥΣ) με βάση την οδηγία». Όπως εξήγησε η κα Κάγκαλου, η μετατροπή σε ΙΤΥΣ οδηγεί σε μείωση της ανανεωτικής ικανότητας του ποταμού, «άρα αυξάνεται η αβεβαιότητα» και ταυτόχρονα μειώνονται οι προσδοκίες όσον αφορά τον στόχο να επιτευχτεί καλή οικολογική κατάσταση.

«Δεν μπορούμε να απομονώνουμε το ποτάμι προσεγγίζοντάς το ως κυβικά νερού και να το κατατεμαχίζουμε ανάλογα με τις προσεγγίσεις μας που είναι οικονομικές», σημείωσε από την πλευρά του ο Βασίλης Νιτσιάκος, καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, αναλύοντας τις πολιτιστικές και ανθρωπολογικές όψεις που εμφανίζονται σε όλος το μήκος του του Αώου, από τις πηγές στη Βωβούσα ως τις εκβολές στο Φίερι της Αλβανίας. Πρόκειται για "ένα πολιτιστικό σύστημα το οποίο δεν είναι παραγωγικό , αλλά πολιτιστικό και στο οποίο έχουν χαραχτεί συλλογικές μνήμες και η τοπική ταυτότητα. Εάν εκλείψει η βάση αυτού του συστήματος, εξαλείφεται η συλλογική μνήμη και κατ’ επέκταση η τοπική ταυτότητα". Ο Αώος «δεν είναι κυβικά νερού, δεν είναι μία κοίτη νερού - είναι ένας ποταμός που έχει διαμορφώσει ταυτότητες, είναι πολυπολιτισμικός και πολυεθνικός αφού περνά δυο χώρες, ένας ποταμός που πάνω του μιλιούνται πάρα πολλές γλώσσες», συμπλήρωσε κι ανέφερε, ως παράδειγμα, πρόσφατη έρευνα που δείχνει πως υπάρχει ένα μουσικό συνεχές, συνυφασμένο με τον Αώο, από τη Βωβούσα ως την Πρεμετή.

Ο Γιάννης Παπαδημητρίου, δικηγόρος και περιφερειακός σύμβουλος Ηπείρου («ΑΥΡΙΟ για την Ήπειρο»), συνέδεσε την υπόθεση της εκτροπής με τον λεγόμενο υδρολογικό ιμπεριαλισμό, «τη ληστεία των υδάτινων πόρων, συνήθως όχι για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, αλλά με στόχο την κυριαρχία και το κέρδος», με συμπλήρωμα «την τεχνοκρατική ιδεολογία, τη θεοποίηση δηλ. των κατασκευών και των μεγάλων έργων». Αναφερόμενος στις διάφορες εκδοχές του έργου που έχουν παρουσιαστεί από τη δεκαετία του ’80, ο κ. Παπαδημητρίου εκτίμησε πως η κρίσιμη κίνηση που τροποποίησε τα δεδομένα και τον συσχετισμό των δυνάμεων ήταν ο σχηματισμός του κοινοπρακτικού σχήματος των εταιρειώνΤΕΡΝΑ-ΔΕΗ. 

Υπενθύμισε μάλιστα πως η ΤΕΡΝΑ, τέλη δεκαετίας ’90, σχεδίαζε την κατασκευή τεσσάρων φραγμάτων στον Καλαρρύτικο (ακυρώθηκαν από το Συμβούλιο της Επικρατείας), ενώ προσφάτως η Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Ηπείρου ενέκρινε τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του φράγματος που σχεδιάζει η παραπάνω κοινοπραξία στην Αβαρίτσα του Καλαμά, παρά τις αντιδράσεις των τοπικών φορέων. Στο πλαίσιο ο κ. Παπαδημητρίου χαρακτήρισε αναγκαία τη συγκρότηση ενός μετώπου για το νερό σε όλη την Ήπειρο με το σκεπτικό πως τυχόν λεηλασία των νερών του Αώου, «θα νομιμοποιήσει τη λεηλασία και για τα υπόλοιπα ποτάμια». Υπενθύμισε δε πως το 1995 ακυρώθηκε, με πρωτεργάτρια την τότε Κοινότητα, η κατασκευή φράγματος της ΔΕΗ στη Βωβούσα, ενώ αναφέρθηκε στην κινητοποίηση των Κονιτσιωτών που απέτρεψε την εγκατάσταση βυρσοδεψείου στον Αώο τη δεκαετία του ’90.

Η περιφέρεια σιωπά...

Ο κ. Παπαδημητρίου μίλησε ακόμη για εκκωφαντική σιωπή της περιφερειακής αρχής όσον αφορά την εκτροπή, για «εκκωφαντική απουσία» συζήτησης του σχεδίου διαχείρισης των νερών στο περιφερειακό συμβούλιο συμπληρώνοντας πως «και για λόγους οικογενειακής ευαισθησίας θα έπρεπε να συζητήσει το σχέδιο». Ουσιαστικά, φωτογράφισε τον εμπνευστή του φαραωνικού σχεδίου πρώην βουλευτή της ΝΔ Λ. Καλογιάννη, τον γιο του και νυν αναπληρωτή υπουργό Υποδομών, βουλευτή Ιωαννίνων Στ. Καλογιάννη και την κόρη του, πρόεδρο της Επιτροπής Περιβάλλοντος της περιφέρειας Ηπείρου. Τ. Καλογιάννη. Βολές σε βάρος των δύο τελευταίων και εναντίον του περιφερειάρχη Αλ. Καχριμάνη, εξαπέλυσε από την πλευρά του και ο βουλευτής Ιωαννίνων του ΠΑΣΟΚ, Μιχ. Κασσής, ενώ τη στήριξή του προς τους τοπικούς φορείς δήλωσε και ο βουλευτής Ιωαννίνων του ΣΥΡΙΖΑ, Χρ. Μαντάς. 

Αξίζει να σημειωθεί πως τη στήριξή του εξέφρασε και ο βουλευτής Ιωαννίνων της ΝΔ, Κ. Τασούλας, κάτι που έχει τη δική του σημασία (περισσότερο βέβαια για τα εσωκομματικά της Νέας Δημοκρατίας...). Και το ερώτημα είναι: για ποιον λόγο αποφεύγει η περιφερειακή αρχή να συζητήσει ένα τόσο σπουδαίο θέμα, όταν μάλιστα υπάρχουν ομόφωνες αποφάσεις εναντίον της εκτροπής από δύο Δημοτικά Συμβούλια (Κόνιτσας, Ζαγορίου) και το ΔΣ του Φορέα Διαχείρισης της Βόρειας Πίνδου; Εμμέσως πλην σαφώς, η περιφερειακή αρχή έχει απαντήσει στο πλευρό τίνος βρίσκεται: καμία δημόσια τοποθέτηση (ενώ ο περιφερειάρχης ήταν λαλίστατος το καλοκαίρι του 2012, εναντίον του φράγματος στον Άραχθο, προφανώς για να καρπωθεί και τα πολιτικά οφέλη από την πανδημη αντίθεση) και περιφρόνηση των τοπικών φορέων- στην ημερίδα της Κυριακής δεν παρέστη εκπρόσωπος της περιφερειακής αρχής. Μηνύματα στήριξης της πρωτοβουλίας έδωσαν ακόμη ο δήμαρχος Κόνιτσας Παναγιώτης Γαργάλας επισημαίνοντας ότι θα πρέπει να εξεταστούν και οι επιπτώσεις που προξένησε η κατασκευή του φράγματος της ΔΕΗ στις Πολιτσές Μετσόβου (σ.σ. δεσμεύονται 100 εκ. κυβ. νερού), ο αντιδήμαρχος Ζαγορίου Ευτύχιος Μαλανδράκης, ο μητροπολίτης Κόνιτσας Ανδρέας, ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στην Κόνιτσα κ. Παπασπύρου, η διευθύντρια του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κατ. Τσούβαλη. Ο αγώνας για την προστασία του Αώου είναι αγώνας για να μην ιδιωτικοποιηθούν τα δημόσια συλλογικά αγαθά, σημείωσε από την πλευρά του ο Παύλος Κοντογιάννης, μέλος της Πρωτοβουλίας ενάντια στην εκτροπή (protectaoos.blogspot.com).

Με χαλκευμένα στοιχεία

Κατά τη διάρκεια της ημερίδας αποκαλύφτηκε ακόμη ότι ΤΕΡΝΑ και ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ επιχειρούν να νομιμοποιήσουν την εκτροπή με χαλκευμένα στοιχεία υποστηρίζοντας ότι θα χρησιμοποιηθεί μόλις το 3,3% της παροχής του Αώου. Όπως τονίστηκε, κάτι τέτοιο δεν αληθεύει καθώς η κοινοπραξία υπολογίζει την παροχή στο σημείο όπου ο Αώος περνά στην Αλβανία και όχι στο σημείο εκτροπής! Κι αυτό, όταν είναι γνωστό, πως ρέοντας προς την Κόνιτσα ο ποταμός υποδέχεται τα νερά του Βοϊδομάτη και του Σαραντάπορου...

Πηγή:  http://epirusgate.blogspot.gr