ΚΑΠ δύο ταχυτήτων

Δυσοίωνες διαγράφονται οι εξελίξεις στη διαμόρφωση της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ, καθώς παρότι αρχικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) ψήφισε ορισμένα μέτρα προς την κατεύθυνση της βιώσιμης αγροτικής ανάπτυξης, στη συνέχεια το Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας αναίρεσε πλήρως τη θετική αυτή εξέλιξη, εγκρίνοντας τις δυσμενείς αποφάσεις της Επιτροπής Γεωργίας.Την εβδομάδα 11-14 Μαρτίου έλαβε χώρα στο Στρασβούργο η συζήτηση και η ψηφοφορία της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) αναφορικά με τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ. Η ψηφοφορία χαρακτηρίστηκε ως ορόσημο από το Environmental European Bureau (ΕΕΒ), καθώς το ΕΚ επιχείρησε να μετριάσει σε ένα βαθμό τις καταστροφικές αποφάσεις της Επιτροπής Γεωργίας (COMAGRI) που προηγήθηκαν τον περασμένο Ιανουάριο. Ωστόσο, δυστυχώς, η απόφαση του ΕΚ για «πρασίνισμα» της ΚΑΠ δεν ήταν αντάξια του στόχου περιορισμού των επιπτώσεων από την μη βιώσιμη ανάπτυξη της γεωργίας, διατηρώντας σε μεγάλο βαθμό την αρνητική σημερινή κατάσταση.

Στα θετικά βήματα ενδεικτικά αναφέρεται η καταψήφιση από την Ολομέλεια της διπλής χρηματοδότησης των αγροτών1 , οι οποίοι σύμφωνα με την ισχύουσα ΚΑΠ πληρώνονται δύο φορές για να υλοποιήσουν τις ίδιες δράσεις. Συμπληρωματικά υιοθετήθηκε περιορισμένη δέσμευση για οικολογικές ζώνες στην καλλιεργήσιμη γη χωρίς φυτοφάρμακα και χημικά λιπάσματα και παράλληλα ψηφίστηκαν κανόνες για μεγαλύτερη διαφάνεια ως προς το πώς διανέμεται ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ. Από την άλλη πλευρά, αν και το ΕΚ επανέφερε την αρχή ότι οι γεωργοί πρέπει να τηρούν το δίκαιο της ΕΕ, προκειμένου να λαμβάνουν τις επιδοτήσεις, ωστόσο μείωσαν τον κατάλογο των νόμων και κανονισμών που πρέπει να τηρούνται. Ως αποτέλεσμα αυτού, προβλέπεται να συνεχιστούν οι επιδοτήσεις των αγροτών που διενεργούν παράνομες απολήψεις νερού και βλάπτουν το οικοσύστημα. Σημαντική έλλειψη στην ψήφιση της νέας ΚΑΠ αποτελεί η μη θέσπιση κανόνων με βάση την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60), που θα βελτίωναν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της γεωργίας.
Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί, ότι το ΕΚ προσπάθησε να διασφαλίσει την εν μέρει συμμόρφωση όλων των αγροτών με ορισμένα ελάχιστα περιβαλλοντικά πρότυπα, ως προϋπόθεση για να πάρουν μέρος στις άμεσες ενισχύσεις. Ωστόσο πρακτικά δεν κατέστη δυνατή η υιοθέτηση τροπολογιών, που θα διασφάλιζαν ότι τα πρότυπα αυτά θα επαρκούσαν για την αντιστροφή της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό σημειώνεται, ότι καθώς ο πήχης «πρασινίσματος» της ΚΑΠ είχε τεθεί πολύ χαμηλά από την Επιτροπή Γεωργίας, η ψήφιση της ολομέλειας φαντάζει συγκριτικά θετική και προοδευτική. Εντούτοις, και παρά την υιοθέτηση περιορισμένων βελτιώσεων από το ΕΚ, το αποτέλεσμα παρέμεινε ανεπαρκές, καθώς η προωθούμενη μεταρρύθμιση αποτυγχάνει να στρέψει την ευρωπαϊκή γεωργία προς μια πιο βιώσιμη πορεία.
Ακολούθως στις 18 και 19 Μαρτίου το Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας της ΕΕ, ύστερα από ολονύχτιες διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες, αποδέχθηκε μια δέσμη προτάσεων που υπέβαλε η ιρλανδική προεδρία, αποφασίζοντας να εξαλείψει οποιαδήποτε ελπίδα «πρασινίσματος» της ΚΑΠ με την αναίρεση των λιγοστών θετικών αποτελεσμάτων του ΕΚ. Ειδικότερα οι υπουργοί Γεωργίας ενέκριναν τη συνέχιση του μέτρου διπλής χρηματοδότησης των αγροτών αν και το ΕΚ ψήφισε την κατάργησή του. Επιπλέον το Συμβούλιο πρότεινε κατάργηση ακόμα και της μικρής απαίτησης για συμμόρφωση των γεωργών με τη νομοθεσία για τα φυτοφάρμακα, προκειμένου να λαμβάνουν επιδοτήσεις.
Το Συμβούλιο ενέκρινε ένα νέο πολύπλοκο και δαπανηρό μηχανισμό του «εξ ορισμού πρασινίσματος», το οποίο θα απαλλάξει πολλούς αγρότες από το να αναλάβουν οποιαδήποτε δράση προστασίας τους περιβάλλοντος, σχέδιο το οποίο είχε σαφώς απορριφθεί από την ολομέλεια του ΕΚ. Αναφορικά με το ανώτατο όριο των ενισχύσεων προς τους αγρότες το ΕΚ έλαβε μια ιστορικά σημαντική απόφαση. Το γεγονός ότι το Συμβούλιο διατηρεί διαφορετική στάση για αυτό το θέμα, με την υιοθέτηση ενός εθελοντικού μέτρου για την προοδευτική μείωση του ανώτατου ορίου των ενισχύσεων είναι απογοητευτικό. Αν και το Συμβούλιο βελτίωσε ελαφρώς τα ελάχιστα ποσοστά των απαιτούμενων οικολογικών ζωνών από 3% σε 5% σε σχέση με την ψήφιση του ΕΚ, ωστόσο στην πράξη αυτό δεν έχει καμία αξία καθώς πρότεινε περαιτέρω αποδυνάμωση του ήδη ανούσιου περιεχόμενο τους, περιλαμβάνοντας στοιχεία χωρίς καμία οικολογική αξία (πεζούλες, δέντρα, ρέματα). Συμπερασματικά μπορεί να λεχθεί ότι σε γενικές γραμμές το Συμβούλιο απλώς ενέκρινε την πρόταση της Επιτροπής Γεωργίας, ενώ παράλληλα προσπάθησε να αφαιρέσει τη δικαιοδοσία του ΕΚ για ορισμένα βασικά στοιχεία του κειμένου της ΚΑΠ.
Σύμφωνα με την Faustine Defossez, υπεύθυνη αγροτικής πολιτικής του ΕΕΒ, «σε μια εποχή λιτότητας που κυριαρχεί σε όλη την Ευρώπη, είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι το Συμβούλιο αναίσχυντα εγκρίνει την καταβολή διπλής χρηματοδότησης σε αγρότες για την υλοποίηση της ίδιας πράξης. Η συνέχιση του ίδιου μονοπατιού σημαίνει σίγουρα το τέλος της δημόσιας στήριξης για τη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής γεωργίας».

Η τελική μορφή της νέας ΚΑΠ θα πρέπει να αποφασιστεί στις τριμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ευρωκοινοβουλίου, του Συμβουλίου των Υπουργών Γεωργίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί να ξεκινήσουν στις 11 Απριλίου 2013.

[1] Η διπλή χρηματοδότηση των αγροτών σημαίνει ότι οι αγρότες ενισχύονται δύο φορές αφενός από τον Πυλώνα 1 (Pillar 1) με τις άμεσες ενισχύσεις που περιλαμβάνουν υποχρεωτικό «πρασίνισμα» και αφετέρου από τον Πυλώνα 2 (Pillar 2) με προγράμματα ανάπτυξης της υπαίθρου που αφορά επιπλέον αγρο-περιβαλλοντικά μέτρα. Οι αγρότες λαμβάνουν διπλές χρηματοδοτήσεις και από τους δύο Πυλώνες χωρίς να υλοποιούν επιπλέον «πράσινες δράσεις».


Πηγές:

• http://www.eeb.org/index.cfm/news-events/news/eeb-reaction-european-parliament-plenary-vote-on-the-cap/
• http://www.eeb.org/EEB/index.cfm/news-events/news/agriculture-ministers-begin-hammering-final-nail-into-cap-greening-coffin/
• http://www.eeb.org/EEB/index.cfm/news-events/news/sealing-the-deal-on-a-greener-cap/
• http://www.europarl.europa.eu